ฟันคุด คือ ฟันที่ไม่สามารถขึ้นได้ตามปกติ อาจจะมีกระดูก เหงือกมาปิดขวาง หรือเอียงไปชนฟันข้างเคียง โดยฟันคุดมักจะพบที่ตำแหน่งฟันกรามซี่สุดท้ายทั้ง 4 ซี่ นั่นคือ ฟันกรามล่างซี่สุดท้ายทั้ง 2 ซี่ และฟันกรามบนซี่สุดท้ายทั้ง 2 ซี่

สาเหตุของฟันคุด

สาเหตุที่ทำให้เกิดฟันคุดนั้นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่มีปัจจัยหลายประการที่อาจเกี่ยวข้อง เช่น

• การเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างกระดูกขากรรไกร เนื่องจากวิวัฒนาการของมนุษย์ ทำให้ขากรรไกรมีขนาดเล็กลง ในขณะที่ฟันยังคงมีจำนวนเท่าเดิม
• การเจริญเติบโตของฟันกรามซี่สุดท้ายล่าช้ากว่าฟันซี่อื่น ๆ
• ความผิดปกติของโครงสร้างกระดูกขากรรไกร เช่น ขากรรไกรแคบ ขากรรไกรเบี้ยว

อาการของฟันคุด

อาการของฟันคุดอาจไม่ปรากฏให้เห็นเลย จนกระทั่งฟันคุดเริ่มโผล่ขึ้นมา ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการต่าง ๆ ดังนี้

• ปวดฟันบริเวณฟันคุด
• บวมบริเวณเหงือกที่อยู่รอบฟันคุด
• รู้สึกอึดอัด เจ็บปวดเวลาเคี้ยวอาหาร
• ฟันข้างเคียงผุ
• มีหนองไหลจากเหงือกบริเวณฟันคุด
• มีกลิ่นปาก

อันตรายจากฟันคุด

ฟันคุดอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพช่องปากและร่างกายได้หลายประการ เช่น

• ฟันคุดเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรีย ซึ่งอาจทำให้เกิดโรคเหงือกอักเสบ โรคปริทันต์ และโรคฟันผุ
• ฟันคุดอาจดันฟันข้างเคียงให้เอียงหรือเคลื่อนตัวผิดปกติ
• ฟันคุดอาจทำให้เกิดถุงน้ำหรือเนื้องอก ซึ่งอาจกลายเป็นมะเร็งได้

การรักษาฟันคุด

การรักษาฟันคุดขึ้นอยู่กับตำแหน่งและลักษณะของฟันคุด โดยอาจพิจารณารักษาด้วยวิธีต่าง ๆ ดังนี้

• การถอนฟันคุด เป็นการถอนฟันคุดออกทั้งหมด ซึ่งถือเป็นการรักษามาตรฐานสำหรับฟันคุดทุกซี่
• การถอนฟันคุดบางส่วน เป็นการถอนเฉพาะส่วนยอดของฟันคุดออก เพื่อให้ฟันคุดที่เหลือสามารถขึ้นได้เอง ซึ่งอาจใช้ในกรณีที่ฟันคุดสามารถขึ้นได้เอง แต่มีขนาดเล็กหรือรูปร่างผิดปกติ
• การผ่าเหงือกและถอนฟันคุด เป็นการผ่าเหงือกออกเพื่อเปิดทางให้ถอนฟันคุดออก ซึ่งอาจใช้ในกรณีที่ฟันคุดฝังตัวอยู่ในกระดูก

การดูแลหลังถอนฟันคุด

หลังถอนฟันคุดควรปฏิบัติดังนี้

• ห้ามบ้วนปากแรง ๆ ในช่วง 24 ชั่วโมงแรก
• ห้ามสูบบุหรี่
• ดื่มน้ำเย็น ๆ แทนน้ำร้อนหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ทานอาหารที่อ่อนนุ่ม หลีกเลี่ยงอาหารแข็ง ๆ เหนียว ๆ
• ใช้ยาแก้ปวดตามคำแนะนำของทันตแพทย์

การป้องกันฟันคุด

การป้องกันฟันคุดสามารถทำได้โดยการดูแลสุขภาพช่องปากให้ดี ดังนี้

• แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง
• ใช้ไหมขัดฟันวันละ 1 ครั้ง
• พบทันตแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพช่องปากและฟันเป็นประจำทุกปี

ข้อสรุป

ฟันคุดเป็นปัญหาสุขภาพช่องปากที่พบได้บ่อย ซึ่งอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพช่องปากและร่างกายได้หลายประการ ดังนั้น หากพบว่าตนเองมีฟันคุด ควรรีบปรึกษาทันตแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป